Charaktery ludzkie.

W życiu codziennym, a także w niektórych naukach normatywnych duży nacisk kładzie się na wartościowaniu, na ocenie moralnej postępków ludzkich i ich pobudek, wnosząc stąd o znamionach charakteru danej jednostki. W tym znaczeniu mówi się o braku charakteru. Jeżeli ktoś w podobnym położeniu raz postępuje tak, kiedy indziej inaczej, nie wykazując stałych zasad postępowania i ulegając chwiejnie chwilowym pobudkom i wpływom. Brak charakteru polega tu na tym, że zachowania się tego osobnika nie da się przewidzieć, a więc nie można na nim polegać. Określenie brak charakteru jest oczywiście nieścisłe, podobnie jak powiedzenie, że ktoś ma charakter. I człowiek bez charakteru, i człowiek z charakterem mają, rzecz prosta, charakter, chociaż różni się on u obydwóch osobników pewnymi cechami. Charakterologia przyrodnicza zajmuje się opisem charakterów ludzkich i ich klasyfikacją według znamiennych cech ogólnych i jednostkowych, z dążeniem do naukowego wyjaśnienia genezy tych cech i różnic. Wartościowanie moralne nie jest tutaj celem w sobie, jak w naukach normatywnych, lecz jednym z warunków trafności opisu. Jeżeli w naukach normatywnych, np. w etyce, pedagogice, mówimy o pewnych zaletach i wadach charakteru, to przyświeca tam jako norma pewien ideał, wzór charakteru, utworzony za pomocą sprawdzianów moralnych, do którego należy dążyć w działalności wychowawczej, moralizatorskiej itp. Natomiast w psychologii przyrodniczej za normę uważamy. niekoniecznie charakter najlepszy, najsilniejszy, najstarszy, najodporniejszy na ujemne sugestie itd., lecz raczej charakter przeciętny, zdrowy, -normalny. Charaktery ze stanowiska etyki najbardziej zbliżone do ideału przyrodnik uzna za ponadnormalne. Podobnie postępujemy w ocenie sprawności intelektualnej, widząc w geniuszu zjawisko ponadnormalne. Powinniśmy to mieć na uwadze, jeżeli chcemy zrozumieć różnicę, jaka zachodzi między pojęciem charakteru popularnym a naukowo-przyrodniczym. [więcej w: jak poderwać przyjaciółkę, wolimex, gemini radziejów
]